Yên Báy, Ngày… tháng 3 năm 1930
Gửi ông Toàn Quyền Đông Dương ở Hà Nội. Ông Toàn Quyền,
Tôi,
Nguyễn Thái Học ký tên dưới đây, chủ tịch Đảng cách mệnh Việt Nam Quốc Dân
Đảng, hiện bị giam ở
ngục Yên Báy, trân trọng nói cho ông rõ rằng:
Hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp, tôi thực có trách
nhiệm về mọi việc chính biến phát
sinh trong nước, do Đảng tôi chỉ huy từ năm 1927 tới nay,
vì tôi là chủ tịch Đảng, và là người sáng lập nữa. Vậy xin ông giết một mình
tôi, chứ đừng giết các người đảng viên hay gọi là đảng viên, hiện bị giam ở các
ngục, bởi vì người ta vô tội! Người ta vô tội vì trong số đó thì một phần là
các đảng viên, nhưng họ vào đảng là vì tôi khuyến khích họ, cho họ biết thế nào
là nghĩa vụ một người dân đối với quốc gia, thế nào là khổ nhục của một tên dân
mất nước; còn ngoài ra thì là những người bị vu cáo bởi bọn thù hằn, bởi lũ mật
thám, bởi những bạn bè bán mình cho chính phủ Đông Dương!
Tôi nhắc lại một lần nữa để ông biết rằng chỉ cần giết
một mình tôi, vì tôi mới chính là thủ phạm. Mà nếu còn chưa đủ hả, thì xin tru
di cả nhà tôi, nhưng tôi đem nước mắt mà xin ông tha cho những người khác! Sau
nữa tôi mong ông nghĩ đến danh dự nước Pháp, đến công lý, đến nhân đạo mà thôi,
đừng ra lệnh ném bom hay đốt phá những làng vô tội như ông vừa mới làm! Đó là
một lệnh giết người. Những đồng bào của tôi sẽ vì thế mà chết đói, chết rét lấy
vạn mà kể!
Sau cùng kết luận bức thư, tôi nói cho ông biết rằng:
nếu người Pháp muốn ở yên ở Đông Dương mà không phải khốn đốn vì phong trào
cách mệnh thì:
1)
Phải thay đổi cái chương trình chính trị hung tàn và
vô đạo hiện hành ở Đông Dương.
2)
Phải cư xử cho ra vẻ người bạn dân Việt Nam, chứ đừng
có lên bộ ông chủ bạo ngược và áp chế.
3) Phải để lòng giúp đở những nỗi đau khổ về tinh thần, về vật chất của
người Việt Nam, bằng cách trả lại các
nhân quyền, như tự do du lịch, tự do học hành, tự do hội họp, tự do ngôn luận;
đừng có dong túng bọn tham quan, ô lại, và những phong tục hủ bại ở các hương thôn; mở mang nền công, thương
bản xứ, cho nhân dân được học tập những môn cần thiết.
Ông Toàn Quyền, hãy nhận lấy tấm lòng
tôi tôn kính và cảm kích, với sự nhiệt liệt tạ ơn.
Kẻ thù của ông:
Nhà Cách mệnh Nguyễn Thái Học
